Μύθοι και πραγματικότητα για την ενδομητρίωση

Η πολυπλοκότητα της ενδομητρίωσης ως πάθηση είχε δυστυχώς ως αποτέλεσμα να δημιουργηθούν πολλοί μύθοι και παρανοήσεις τα οποία συνεχίζουν να  αναπαραγάγονται γύρω μας όχι μόνο από πηγές πληροφόρησης όπως το διαδίκτυο αλλά και από μεγάλο μέρος του ιατρικού κόσμου.Η εσφαλμένη πληροφόρηση και η παραπληροφόρηση των γυναικών είναι το βασικότερο αίτιο μη διάγνωσης της ενδομητρίωσης ή καθυστέρησης της διάγνωσης για πολλά χρόνια.Αυτό ιατρικά θεωρείται απαράδεκτο την στιγμή που η ενδομητρίωση επηρεάζει περίπου 176 εκατομμύρια γυναίκες παγκοσμίως και είναι η δεύτερη πιο συχνή γυναικολογική πάθηση.

Ας δούμε λοιπόν παρακάτω τους πιο συνηθισμένους «μύθους» που περιβάλλουν την ενδομητρίωση.

Μύθος: “…o έντονος πόνος στην περίοδο είναι φυσιολογικός…”

Τα  γυναικολογικά προβλήματα  απασχόλησαν εκτεταμένα τους ιατρούς του προηγούμενου αιώνα ,οι οποίοι δυστυχώς τα συνέδεσαν με «ψυχολογικές διαταραχές» ή την «φαντασία» των γυναικών αφού δεν μπορούσαν να τα εξηγήσουν διαφορετικά.

Παρ’όλο που ο τρόπος αντιμετώπισης των γυναικών έχει αλλάξει ραγδαία (προς το καλύτερο) τον εικοστό αιώνα,κάποιες από τις παλιές πεποιθήσεις εξακολουθούν να είναι βαθειά ριζωμένες στην ιατρική σκέψη.Μία από αυτές είναι και ο πόνος κατά την διάρκεια της περιόδου.

Παρατηρείται πολύ συχνά το φαινόμενο ,γυναίκες που έχουν ενδομητρίωση και αναζητούν βοήθεια και λύση για  τον πόνο που βιώνουν στην περίοδο (ο οποίος συχνά υπάρχει και εκτός των ημερών της εμμηνορυσίας) να αντιμετωπίζονται με εκφράσεις όπως «ο πόνος στην περίοδο είναι φυσιολογικός», «ο πόνος είναι κομμάτι της ζωής μιας γυναίκας» ή «ο πόνος είναι στο μυαλό τους».Πολλές φορές οι γυναίκες λαμβάνουν μηνύματα από διάφορες πηγές (ιατρικές και μη) ότι «ο πόνος έχει  ψυχολογικό υπόβαθρο» ή ότι «έχουν χαμηλό ουδό πόνου»

Κανένας πόνος που επηρεάζει την καθημερινότητα και την ζωή μιας γυναίκας δεν ειναι φυσιολογικός.Η αναζήτηση βοήθειας από ειδικό γυναικολόγο εξειδικευμένο στην ενδομητρίωση και στην αντιμετώπιση του πυελικού πόνου είναι το κλειδί για να μπει ένα οριστικό τέλος και να μπορέσει η γυναίκα να πάρει ξανά στα χέρια την ζωή της.

Μύθος : “…είσαι πολύ μικρή για να έχεις ενδομητρίωση…”

Πάρα πολύ ιατροί ακόμα και σήμερα πιστεύουν ότι η ενδομητρίωση εμφανίζεται σπάνια σε έφηβες κοπέλες ή γενικά σε κορίτσια μικρότερων ηλικιών.Αυτό έχει ως αποτέλεσμα  όταν αντιμετωπίζουν περιστατικά αυτών των ηλικιών με πόνο στην περίοδο,πόνο στην κοιλιά ή πόνο κατά την επαφή,να μην συμπεριλαμβάνουν την ενδομητρίωση στην διαγνωστική τους σκέψη.

Διάφορες πολυκεντρικές μελέτες έχουν αποδείξει ότι η ενδομητρίωση είναι παρούσα σε ποσοστό 70% σε έφηβες με πυελικό πόνο ο οποίος δεν υφίεται με απλά παυσίπονα.

Οι γυναίκες που πάσχουν από ενδομητρίωση πολύ συχνά αρχίζουν να εμφανίζουν τα πρώτα συμπτώματα στην εφηβεία αλλά δυστυχώς δεν διαγιγνώσκονται μέχρι την στιγμή που θα είναι 30 ή 40 ετών. 

Μύθος: “…η ενδομητρίωση θεραπεύεται με ορμονικά σκευάσματα…”

Τα συνθετικά ορμονικά σκευάσματα όπως αντισυλληπτικά χάπια,GNRH ανάλογα και διάφορα άλλα ,χρησιμοποιούνται κατά κόρον εδώ και πολλά χρόνια για την «θεραπεία» της ενδομητρίωσης.Η πραγματικότητα όμως είναι διαφορετική.Τα σκευάσματα αυτά (με διαφορετικό μηχανισμό δράσης το καθένα) απλά καταστέλλουν δηλαδή «κοιμίζουν» κατά κάποιον τρόπο την πάθηση της ενδομητρίωσης για όσο διάστημα λαμβάνονται.Την στιγμή που σταματά η λήψη τους ,τα συμπτώματα της ενδομητρίωσης εμφανίζονται εκ νέου.

Τα διάφορα ορμονικά σκευάσματα δεν παίζουν κανένα ρόλο στην εκρίζωση και θεραπεία της ενδομητρίωσης.Η μόνη αποδεδειγμένα αποτελεσματική θεραπεία είναι η χειρουργική απομάκρυνση της ενδομητρίωσης με την μορφή της εξαίρεσης (excision) αλλά  όχι καυτηριασμού (ablation).

O ρόλος του Χειρουργού Γυναικολόγου που διαθέτει  εκτεταμένες και πιστοποιημένες  γνώσεις καθώς και εμπειρία των ειδικών χειρουργικών τεχνικών για την αντιμετώπιση της ενδομητρίωσης είναι η πιο αποτελεσματική «ιατρική θεραπεία» που μπορεί να έχει μία γυναίκα που πάσχει από την νόσο αυτή.

Μύθος : “…η εγκυμοσύνη θεραπεύει την ενδομητρίωση…”

Η σχέση ενδομητρίωσης και εγκυμοσύνης είναι αρκετά παρανοημένη.Ευτυχώς όμως τα τελευταία χρόνια, ο μύθος ότι η εγκυμοσύνη θεραπεύει την ενδομητρίωση έχει αρχίσει να εξαφανίζεται,όχι όμως αρκετά γρήγορα..

Η πραγματικότητα είναι ότι η εγκυμοσύνη (όπως και τα διάφορα ορμονικά σκευάσματα που αναφέραμε προηγουμένως) είναι σε θέση να καταστείλλει προσωρινά τα συμπτώματα της ενδομητρίωσης αλλά δεν εξαφανίζει-θεραπεύει την νόσο αυτή καθ’αυτή.Για τον λόγο αυτόν,τα συμπτώματα επανέρχονται μετά την γέννηση του παιδιού.Σε μερικές λεχώνες η επανεμφάνιση των συμπτωμάτων καθυστερεί εφ’όσον υπάρχει αρκετά συχνός θηλασμός ώστε να καθυστερεί την επανέναρξη της εμμηνορυσίας.

Μύθος : “…η ενδομητρίωση προκαλεί μόνιμη υπογονιμότητα…”

Το θέμα ενδομητρίωση και σύλληψη αποτελεί hot topic σε πολλά συνέδρια και ομιλίες στις ημέρες μας.Πολλές νεαρές κοπέλες έχουν την εντύπωση ότι αν έχουν ενδομητρίωση δεν θα μπορούν να συλλάβουν φυσιολογικά.Αυτό δεν είναι εντελώς αλήθεια αφού η μεγαλύτερη πλειοψηφία μπορεί να αποκτήσει παιδιά φυσιολογικά.

Η αλήθεια είναι ότι σε κάθε 10 γυναίκες που συναντούμε και που δε μπορούν να συλλάβουν φυσιολογικά,οι 5 από αυτές θα έχουν ενδομητρίωση.Πιστεύεται (χωρίς να υπάρχουν έγκυρες μελέτες) ότι η πιθανότητα εμφάνισης υπογονιμότητας εξαιτίας της ενδομητρίωσης,σχετίζεται ευθέως με την βαρύτητα της νόσου,πόσο δηλαδή έχει επεκταθεί στην πύελο και πόσο έχει επηρεάσει όργανα όπως οι σάλπιγγες και οι ωοθήκες καθώς και τους γύρω ιστούς.

Μύθος: “…η υπογονιμότητα στη ενδομητρίωση οφείλεται σε βλάβη στην σάλπιγγα…” 

Το παραπάνω ισχύει ως ένα σημείο,αν και η αλήθεια είναι ότι η ενδομητρίωση της σάλπιγγας ιστολογικά ανευρίσκεται σε πολύ μικρό ποσοστό.Η απόφραξη της σάλπιγγας λόγω ενδομητρίωσης και λόγω δημιουργίας συμφύσεων πέριξ αυτής είναι μία αποδεδειγμένη κατάσταση.Στις περισσότερες περιπτώσες υπογονιμότητας όμως οι σάλπιγγες είναι διαβατές και λειτουργούν κανονικά!

Πιστεύεται ότι οι εστίες ενδομητρίωσης που υπάρχουν διάσπαρτες στην πύελο είναι ικανές να δημιουργήσουν ένα “φλεγμονώδες” περιβάλλον,αρκετα εχθρικό για την όλη διαδικασία της ωορρηξίας και της μεταφοράς του ωαρίου μέσω της σάλπιγγας. Οι περισσότερες από αυτές τις εστίες περνάνε απαρατήρητες από Γυναικολόγους που δεν έχουν εκπαιδευτεί στο συγκεκριμένο αντικείμενο με αποτέλεσμα η ασθενής να ταξινομείται στην κατηγορία της “ανεξήγητης υπογονιμότητας” χωρίς αυτό να ισχύει.

Μύθος : “…η υστερεκτομή θεραπεύει την ενδομητρίωση… ”

Δυστυχώς η χειρουργική αυτή πρακτική συνεχίζει ακόμα να βρίσκεται στις πρώτες θέσεις στην αντιμετώπιση της ενδομητρίωσης.Η αφαίρεση της μήτρας δεν πρόκειται να βελτιώσει τα συμπτώματα της ενδομητρίωσης αφού για να συμβεί αυτό πρέπει να απομακρυνθούν χειρουργικά οι εστίες ενδομητρίωσης και μόνο.

Μύθος  : “…η ενδομητρίωση είναι στο μυαλό σου,έχεις κακή ψυχολογία… ”

Η ενδομητρίωση πιστεύεται ότι συνδέεται στενά με κληρονομικούς,επιγενετικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες.Γυναίκες με ενδομητρίωση πολλές φορές εμφανίζουν και συναισθηματικές διαταραχές,έντονη κόπωση και άλλα συμπτώματα τα οποία αποδεδειγμένα προέρχονται από την ενδομητρίωση.Δυστυχώς τις περισσότερες φορές οι γυναίκες αυτές “πείθονται” ότι είτε αυτά που νιώθουν είναι στο μυαλό τους ,είτε ότι όντως έχουν κάποιο ψυχολογικό πρόβλημα με αποτέλεσμα να παίρνουν έναν άλλο δρόμο που μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε ψυχιατρικά σκευάσματα (όπως αντικαταθλιπτικα).Οι περισσότερες από αυτές τις γυναίκες δεν έχουν την ευκαιρία ή την τύχη να ξεφύγουν από το ατυχές αυτό μονοπάτι με αποτέλεσμα μεγάλο μέρος της ζωής τους να “ξοδεύεται” άδικα εξαιτίας μιας βεβιασμένης ή λανθασμένης αρχικής εκτίμησης.

Ασθενής με ενδομητρίωση:”είναι δύσκολο να περιγράψω στους άλλους πως είναι να ζω με ενδομητρίωση.Ο πόνος καθορίζει και την ζωή μου,τι μπορώ να κάνω και τι όχι.Υπάρχουν ημέρες που δεν μπορώ να κάνω τίποτα.Υπάρχουν μέρες που κλαίω επειδή πονάω και επειδή κανένας δεν μπορεί να καταλάβει ότι όλο αυτό δεν είναι στην φαντασία μου»

«Όταν μία γυναίκα έχει μάθει να ζει με τον πόνο και ξέρει μόνο αυτό,δεν μπορεί να καταλάβει ότι αυτό δεν είναι φυσιολογικό-μην παραιτείσαι,αναζήτησε βοήθεια»